การจับชีพจร "แมะ" ตอนที่ 1

แมะ

                       เป็นเพียงการตรวจหนึ่งในสี่ของการตรวจวินิจฉัยหลักของทางแพทย์จีนเท่านั้น

                       การจับชีพจรนั้น มีความละเอียดอ่อนมาก

                       แพทย์ต้องมีข้อมูลความรู้ที่มาก บวกเข้ากับประสบการณ์

                       จึงจะสามารถใช้ประโยชน์จากการแมะนี้ได้อย่างที่สุด

 ถามว่าต้องมีประสบการณ์เท่าไหร่ถึงจะสามารถพออาศัยแค่การแมะอย่างเดียวในการตรวจโรคได้

(จริงๆไม่ควรนะครับ)

                                     ประโยคนี้ผมเคยถามอาจาร์ยที่จีนอยู่เหมือนกัน คำตอบคือ 

     

                                               "จนคุณหมอมีอายุ 60-70 นั่นแหละครับ"

                                ชีพจรนั้น เรามีแบ่งประเภทหลักๆ คือ ลอย-จม-ช้า-เร็ว-พร่อง-แกร่ง

                                รวมแล้วมี 28 ลักษณะใหญ่ ในลักษณะใหญ่ก็จะมีความยิบย่อยอยู่ 

                                        และในบุคคลหนึ่งๆ ไม่จำเป็นที่จะต้องมีลักษณะเดียว

                            แต่ในเวลาคลินิกผมมักจะพิจารณาการตรวจชีพจรตามลำดับดังนี้

                    1.พิจารณาตำแหน่ง ลอย: 浮脉，芤脉，革脉，จม:沉脉，伏脉，牢脉

                    2.พิจารณาอัตราการเต้น ช้า:迟脉，缓脉　เร็ว:数脉，疾脉

                    3.พิจารณาแรงการเต้น　พร่อง虚脉　แกร่ง实脉

                    4.พิจารณาขนาดใหญ่เล็ก ใหญ่:洪脉，大脉 เล็ก:细脉，微脉

                    5.พิจารณาความสั้นยาว ยาว长脉  สั้น短脉

                    6.พิจารณาความคล่องตัว คล่อง:滑脉，动脉   ฝืด:涩脉

                    7.พิจารณาความตึง  ตึง:弦脉，紧脉  อ่อนนิ่ม:濡脉

                    8.พิจารณาชีพจรเต้นไม่ปกติ 促脉，节脉，代脉

                                          นอกจากนี้ ก็ต้องพิจารณา อายุ เพศ รูปร่างร่วมด้วย

            เช่น ในเด็กและผู้สูงอายุ มักจะมีชีพจรที่เร็วกว่าปกติ , ในคนอ้วน ชีพจรปกติอาจจะลึกกว่าปกติ

   เมื่อพิจารณาตามข้างต้นแล้วก็ยังต้องพิจารณาสภาพอากาศ(แต่ในไทยสภาพอากาศเราไม่ได้แตกต่างกันมากนัก)

      เช่น ฤดูใบไม้ผลิคู่กับชีพจร紧/弦 ฤดูร้อน洪 ฤดูใบไม้ร่วง浮而细涩 ฤดูหนาว沉 ปลายฤดูร้อน(长夏)缓

                               นอกจากการจับชีพจรในตำแหน่งโดยรวมแล้ว

                   1.ยังต้องพิจารณาเฉพาะจุด单指ในแต่ละตำแหน่งอวัยวะ

                   2.ยังต้องแยกวินิจฉัย ชี่และเลือด เราจะสังเกตได้ว่า ในชีพจรข้างขวาจะมี肺，脾，命门

                       ซึ่งเกี่ยวข้องกับชี่ เพราะฉนั้นเราจะใช้ชีพจรข้างขวาในการพิจารณาชี่ด้วย

                       ส่วนในทางซ้าย มี心，肝，肾ซึ่งเป็นอวัยวะที่เกี่ยวข้องกับเลือด 

                      ฉนั้นเราจึงใช้ชีพจรจากทางซ้ายในการพิจารณาในเรื่องของเลือด

                 3.หากใครต้องการพิจารณา อิน-หยาง 寸เป็นหยาง / 尺เป็นอิน ，浮เป็นหยาง / 沉เป็นอิน เป็นต้น